Hương thảo trồng tại nhà rất dễ nhân giống, vừa có thể gieo hạt vừa có thể nhân giống bằng dung dịch dinh dưỡng. Dưới đây giới thiệu một số phương pháp thường dùng:
Gieo hạt hương thảo
Chuẩn bị hạt
Hiện nay có thể tìm mua trên thị trường rất nhiều hạt giống hương thảo các loại, tuy nhiên nhiều loại sản phẩm chất lượng không đảm bảo, trồng ra không đúng loại ghi trên nhãn mác. Người mới trồng nên đặc biệt chú ý.
Chuẩn bị giá thể hoặc bình chứa
Trước khi gieo hạt nên chuẩn bị giá thể hoặc bình chứa, không nên tùy tiện gieo hạt vào đất, sẽ khiến giảm bớt tỷ lệ nảy mầm của hạt. Nên dùng bình gieo mầm chuyên dụng hoặc chậu hoa miệng lớn để gieo, đất trồng có thể dùng tro Cỏ và khoáng vermiculite trộn lẫn. Loại đất trồng này tơi xốp, thoáng khí, thoát nước tốt, chứa một ít dinh dưỡng có thể cung cấp cho mầm cây sau khi nảy mầm.
Nếu điều kiện không cho phép có thể dùng đất vườn, cát sông đem trộn filẫn, đất vườn nên sàng qua để loại bỏ đất cứng bị vón cục và đá nhỏ. Loại đất này tuy không tơi xốp và thoáng khí bằng loại chuyên dụng nhưng cũng đáp ứng được nhu cầu của hạt mầm và tới khi cây non sinh trưởng.
Xử lý hạt
Hạt mới mua về không nên gieo ngay, vì có nhiều loại hạt vỏ có chứa chất cưỡng chế nảy mầm, đặc biệt là họ hoa môi, nếu gieo trực tiếp tỷ lệ nảy mầm rất thấp, bắt buộc phải xử lý xong mới được gieo.
– Trước hết, đem ngâm hạt vào nước sạch hoặc dung dịch chuyên dụng, hạt hút đủ nước sẽ giúp lớp vỏ bên ngoài mềm lại, loại bỏ được chất cưỡng chế hạt nảy mầm, sẽ khiến hạt nảy mầm dễ dàng.
Đối với các loại hạt cực nhỏ (như húng tây) không nên ngâm vào nước vì sẽ càng khó khiến hạt nảy mầm hơn. Đối với loại hương thảo dễ nảy mầm chỉ cần dùng nước sạch đem ngâm là được, nhiệt độ nước khoảng 28 – 35 độ C, nhiệt độ cao sẽ giúp khử trùng hạt, ngâm khoảng 1 ngày là được.
Khi hạt nở ra, lớp vỏ hạt sẽ nứt, lộ rõ phối hạt, lúc đó đem đi gieo là được. Đối với loại hương thảo khó nảy mầm nên ngâm trong dung dịch chuyên dụng để thúc hạt, ngâm khoảng 2 tiếng.
– Dùng khăn ướt thúc ra mầm: Ngâm hạt trong nước rất khó quan sát, đối với người mới trồng rất khó nắm bắt được thời gian ngâm, nên có thể dùng khăn ướt để thúc hạt ra mầm.
1. Chuẩn bị một cái đĩa nhựa, hai miếng khăn ướt, màng bọc thực phẩm và ít nước sạch.
2. Gấp khăn ướt lại trải phẳng lên đĩa rồi tưới nước vào.
3. Lấy hạt rải đều lên một mặt khăn, lấy mặt kia gấp lại trùm lên hạt.
4. Dùng màng bọc thực phẩm trùm lên mặt đĩa để giữ ẩm.
5. Hàng ngày mở màng mọc và khăn ướt ra quan sát tình hình hạt, nếu chưa thấy lộ ra mầm trắng thì có thể tưới ít nước để tiếp tục thúc mầm. Đợi hạt ra mầm rồi thì dùng nhíp cẩn thận gắp hạt ra trồng là được.
Gieo hạt
Có hai phương pháp gieo:
– Trước hết giới thiệu phương pháp gieo từng lỗ hạt:
Đất trồng tưới nước cho ẩm, trước khi gieo dùng đũa chọc lỗ trên mặt, sâu khoảng 0,5cm, lấy nhíp gắp hạt đã chuẩn bị sẵn bỏ vào trong lỗ, nhẹ nhàng lấy đất phủ lên là được. Phương pháp này rất phù hợp với những loại hạt có thể tích lớn.
– Phương pháp thứ hai là gieo rải hạt:
Đối với những loại hạt nhỏ, dùng phương pháp gieo từng lỗ hạt rất khó. Trước hết cho đất trồng vào giá thể, tưới đẫm nước, hạt giống đem trộn lẫn với ít cát khô hoặc khoáng vermiculite đem trộn đều, dùng tay bốc hỗn hợp đó rải lên trên mặt giá thể là được.
Chăm sóc hạt sau khi gieo
Sau khi gieo hạt nên dùng màng bọc thực phẩm trùm lên giá thể, duy trì độ ẩm, không tưới nước thường xuyên, đợi hạt mầm nhô lên khỏi đất mới bỏ màng bọc đi.
Mầm non khi mới nhô lên còn rất yếu ớt, phải để vào chỗ bóng râm, tránh ánh sáng trực tiếp, khi tưới nước nên dùng loại bình phun tia nhỏ hoặc bình phun sương.
Đợi lá mầm xòe ra thì dần cho tiếp xúc với ít ánh sáng sắt, buổi tối đem giá thể mầm ra cạnh cửa sổ để tránh thân mầm mọc mảnh khảnh.
Đợi cây ra lá thì cho tiếp xúc với ánh sáng mạnh hơn, có thể phun nước đều đặn thay cho tưới nước, phun nước nên tiến hành vào sáng sớm, phun đều khắp lên cây và làm ướt bề mặt đất trồng. Làm như vậy vừa duy trì được lượng nước cần thiết, vừa thúc cho cây ra rễ.
Thông thường khi cây non mọc khoảng 5cm thì có thể đem trồng cố định vào chậu được.
Trồng hương thảo bằng dung dịch dinh dưỡng
Nhân giống bằng dung dịch dinh dưỡng là phương pháp nhân giống vô tính, trong thời gian ngắn có thể nhân giống trên số lượng lớn. Dung dịch dinh dưỡng thực vật có thể tiến hành các biện pháp nhân giống như: giâm cành, tách bụi v… Dưới đây giới thiệu cụ thể một số phương pháp:
Giâm cành
Là phương pháp lợi dụng phần thân đã cắt rời tiến hành trồng bằng đất hoặc bằng nước, từ đó hình thành nên cơ thể thực vật hoàn chỉnh. Đây là phương pháp nhân giống phổ biến nhất.
– Giâm cành hương thảo thông thường, tức là lấy phần thân trên làm cơ thể mẹ đem nhân giống, về cơ bản tất cả những loại hương thảo mọc thẳng đứng đều có thể áp dụng phương pháp này. Chọn cành bán thân gỗ làm cành đem giâm, dùng kéo hoặc dao cắt rời, độ dài khoảng 8cm, bỏ phần lá ở dưới, giữ lại 3 – 5 lá ở trên.
– Đất giâm dùng các loại đất đã giới thiệu ở phần trước, có thể dùng tro cỏ trộn với khoáng vermiculite, cũng có thể dùng cát sông, trước khi giâm đem tưới nước ngấm đều trong đất, sau đó cắm ngập cảnh vào đất khoảng 2 – 3cm, trong điều kiện cho phép có thể bôi ít thuốc thúc ra rễ vào cành trước khi đem giâm.
– Giâm xong lấy màng nylon bịt lên trên để duy trì độ ẩm không khí, giảm bớt lượng nước bốc hơi, khoảng 10 – 15 ngày sẽ ra rễ.
Trồng bằng phương pháp thủy canh
Là phương pháp thúc ra rễ thích hợp dùng trong gia đình, đặc biệt phù hợp với các loài hương thảo.
– Lấy1 chiếc cốc dùng một lần, đổ nước ngập 45 CỐC, bịt miệng cốc bằng màng bọc thực phẩm rồi dùng dây chun cố định lại.
– Đem cành giâm đã chuẩn bị sẵn chọc thủng màng bọc cắm vào nước ngập khoảng 3cm.
– Thông thường 15 ngày sẽ ra rễ. Tùy kích cỡ thực vật mà mỗi cốc chỉ cắm 3 – 5 cành.
– Đợi cành ra rễ trắng thì có thể đem trồng vào bình chứa khác, chú ý không nên đợi rễ ra quá dài mới đem trồng (thông thường để rễ mọc khoảng 2cm là được), vì rễ mới sinh ra chưa phải là rễ thủy canh, có thể nhanh chóng thích ứng với môi trường đất, nhưng nếu để mọc trong nước quá lâu sẽ trở thành rễ thủy canh, nếu khi đó mới đem trồng trong đất thì rễ rất khó thích ứng.
Tách bụi
Là phương pháp nhân giống bằng dung dịch dinh dưỡng thường dùng, thao tác đơn giản, phù hợp với nhiều chủng loại hương thảo như: húng tây, kinh giới, bạc hà v… Tách bụi có tần suất sống cao, cụm cây sinh trưởng nhanh.
– Thông thường tiến hành vào mùa xuân.
– Bứng cây ra khỏi chậu, dùng tay tách nhẹ các bụi cây, có thể phân thành nhiều bụi đơn hoặc vài bụi kép.
– Trực tiếp đem trồng vào chậu mới, tưới một lần nước ngấm đều trong đất là được.
Giâm cành trực tiếp
Là phương pháp nhân giống phù hợp áp dụng với những loại thực vật leo hoặc giâm cành mà khó sống như: bạc hà, húng, kinh giới v..
– Chuẩn bị một chiếc chậu hoa mới.
– Đem một cành của thân mẹ đem cắm vào trong chậu, chốn khoảng 5cm.
– Thông thường khoảng 1 tháng sau sẽ ra rễ, sau khi ra rễ mới thì đem cắt rời cành đó ra khỏi thân mẹ. Bảng dưới đây tổng hợp các phương pháp nhân giống phù hợp với một số loài hương thảo thường gặp:
