Thuyết âm dương chia vạn vật trong vũ trụ thành âm và dương, cho rằng sự sinh thành, phát triển và thay đổi biến hóa của mọi sự vật đều bắt nguồn từ sự chuyển động của hai khí âm dương. Dương là những gì sáng, ở trên, bên ngoài, nóng, chuyển động, mạnh mẽ, số lẻ,… Âm là những gì tối, ở dưới, bên trong, lạnh, đứng im, yếu ớt, số chẵn,…
HỌC THUYẾT ÂM DƯƠNG
Thuyết âm dương chia vạn vật trong vũ trụ thành âm và dương, cho rằng sự sinh thành, phát triển và thay đổi biến hóa của mọi sự vật đều bắt nguồn từ sự chuyển động của hai khí âm dương.
Dương là những gì sáng, ở trên, bên ngoài, nóng, chuyển động, mạnh mẽ, số lẻ,… Âm là những gì tối, ở dưới, bên trong, lạnh, đứng im, yếu ớt, số chẵn,…
Âm và dương là hai mặt đối lập trong một thể thống nhất, không có dương sẽ không có âm và ngược lại. Âm trưởng dương tiêu, âm thịnh dương suy, âm phát triển thì dương suy yếu, và ngược lại.
THUỘC TÍNH ÂM DƯƠNG
Âm dương không những quản hai phương diện lớn về đối lập của vạn vật, mà còn có hai thuộc tính hoàn toàn trái ngược. Nhưng hai bên đối lập trong sự vật và hiện tượng lại có thuộc tính âm dương, vừa không thể chỉ định tùy ý, vừa không thể đảo ngược, mà dựa vào quy luật loại suy nhất định.
Vậy dùng tiêu chuẩn nào để phân chia thuộc tính âm dương của sự vật và hiện tượng? “Hệ Từ” viết: “Càn đạo thành nữ”, Càn là cha, Khôn là mẹ, sinh sau con Chấn, Cấn, Khảm, Tốn, Ly, Đoài, sáu con phân biệt nam và nữ, tức là trời đất sinh vạn vật, vạn vật phân lưỡng tính.
ÂM DƯƠNG ĐỐI LẬP
Âm dương đối lập là chỉ mọi sự vật hiện tượng trong giới tự nhiên đều cùng tồn tại. hai thuộc tính trái ngược, tức là tồn tại hai phương diện âm dương trái ngược. Mâu thuẫn đối lập của âm dương là mâu thuẫn cơ bản của tất cả mọi sự vật. Nhưng, Càn Khôn tuy là hai mâu thuẫn đối lập, nhưng lại thống nhất với nhau. Chỉ có sự thống nhất này thì sau đó mới tạo ra sự biến hóa, sinh thành vạn vật, vì thế, tính đối lập và thống nhất của âm dương là sự bắt đầu và kết thúc của tất cả sự vật.
ÂM DƯƠNG GIAO CẢM
Kết quả của âm dương giao cảm là âm dương tác động lẫn nhau, biểu hiện là hai loại:
1. Âm dương tiêu trưởng: Âm giảm dương tăng, hoặc dương giảm âm tăng.
2. Âm cực sinh dương hoặc dương cực sinh âm: Đúng như “Hệ từ hạ” viết: “Nhật vãng tắc nguyệt lại, nguyệt vãng tắc nhật lại…” (Mặt trời lặn thì Mặt trăng mọc, Mặt trắng lặn thì Mặt trời mọc)
PHÂN LOẠI THUỘC TÍNH ÂM DƯƠNG
VÍ DỤ VỀ THUỘC TÍNH ÂM DƯƠNG
ÂM DƯƠNG CÙNG TỒN TẠI
Am dương cùng tồn tại, là hai phương diện đối lập trong sự vật hoặc hiện tượng, có mối liên hệ cùng nương tựa vào nhau để sinh tồn, cùng t của âm và dương đều lấy một mặt bên khác làm tiền đề cho mình tồn tại, nếu không có âm, dương không thể tồn tại, không có dương, âm cũng không tồn tại.
Giống như không có Càn, thì không có Khôn, không có trời, cũng không có đất. “Tố vấn âm dương ứng tượng đạiềuận” viết: “Âm tại nội, dương thủ chi, dương tại ngoại, âm chi sử dã”. Do đó, âm dương là dựa vào nhau để tồn tại, có tác dụng tương hỗ lẫn nhau.
QUY LUẬT CHUYỂN HÓA ÂM DƯƠNG
Âm và dương tuy là hai thuộc tính khác nhau, nhưng lại có thể chuyển hóa lẫn nhau. Âm dương cùng chuyển hóa, là quy luật tất yếu trong sự phát triển của sự vật, sự vật chỉ cần phát triển thuận theo quy luật thay đổi của âm dương, là sẽ đạt được mục đích sự vật cùng chuyển hóa lẫn nhau.
ĐẶC TÍNH ÂM DƯƠNG
1. Tính khách quan: Đạo âm dương là sự tồn tại khách quan, đều miêu tả trừu tượng những sự vật khách quan và quy luật của nó.
2. Tính phổ biến: Đạo âm dương thể hiện rõ tính mâu thuẫn phổ biến của giới tự nhiên và của xã hội loài người.
3. Tính quy phạm: Đạo âm dương phản ánh rộng rãi của quy luật khách quan, tất nhiên nó có tính quy phạm, có sự ràng buộc với con người, thuận thì hưng, nghịch thì bại.
